Meet-Up Meierijstad is een digitaal erfgoedproject waarbij lokaal erfgoed wordt verbonden aan het landelijke geschiedeniscurriculum voor vwo.

Tips voor het voortgezet onderwijs vanuit het erfgoedproject Meet-Up Meierijstad

“Denkend over mijn les over ‘Steden en Burgers in de Lage Landen van 1050-1700’, rij ik naar school langs prachtige regionale monumenten. Hoe kan ik leerlingen in de geschiedenislessen uitdagen om met dat lokaal erfgoed aan de slag te gaan?” Met die vraag zette Hellen Janssen, docent geschiedenis op het Zwijsen College in Veghel, een bijzonder proces in beweging waaruit Meet-Up Meierijstad is voortgekomen. Een erfgoedproject waarbij lokaal erfgoed wordt verbonden aan het landelijke geschiedeniscurriculum voor vwo.

Ondersteuningstraject

Hellen Jansen maakte via Cultuurkade Meierijstad gebruik van de mogelijkheid om als Cultuurloperschool met Erfgoed Brabant een ondersteuningstraject in te gaan. De Cultuurloper is het provinciale uitvoeringsprogramma van Cultuureducatie met Kwaliteit in Noord-Brabant. KunstLoc Brabant en Erfgoed Brabant zijn hierin uitvoeringsinstanties. Een gelijkwaardige samenwerking tussen de school en een erfgoedinstelling staat centraal met als resultaat een concept dat over is te dragen aan andere partijen. Bezoek voor meer informatie over De Cultuurloper de website.

Tips voor het voortgezet onderwijs

Tip 1. Heb je als docent in het Voortgezet Onderwijs een wens om samen te werken met een lokale erfgoedvereniging? Neem contact op met Erfgoed Brabant!

In samenwerking met docenten Johan van Geffen en Martien Prinsen van het Elde College in Schijndel werd een gemeente-breed project opgezet. Via Erfgoed Brabant kwamen de docenten in verbinding met de vier heemkundekringen van Meierijstad, organisaties die zich richten op de lokale geschiedenis. Samen brachten zij in kaart hoe de heemkundekringen het onderwijsprogramma met hun objecten en expertise konden ondersteunen. Het erfgoedproject Meet-Up Meierijstad was geboren.

De (on)mogelijkheden van het lokale erfgoed zijn leidend voor keuzes in het lesprogramma. De kennismaking met het lokale erfgoed moet zinvol, maar ook leuk zijn. Een leidraad voor de inhoud van het lesprogramma werd gevonden in de door de vier heemkundekringen geschreven Canon van Meierijstad. Deze regiocanons is via de Canon van Nederland verbonden aan het landelijke curriculum.

Tips voor het voortgezet onderwijs:

Tip 2. Vertrek vanuit een regionaal perspectief, waaraan de leerlingen zich kunnen verbinden. De dorpen in de gemeente Meierijstad kennen een gedeelde politieke geschiedenis. Voor Meet-Up Meierijstad werd een screencast met kaartmateriaal en historische bronnen gemaakt. Die toont leerlingen in een notendop de politieke en stedelijke ontwikkelingen vanaf het Landje Rode in 1050 tot de gemeente Meierijstad van nu.

Tip 3. Onderzoek hoe de collecties van de heemkundekringen elkaar - het liefst tastbaar - kunnen aanvullen en verbindt deze aan begrippen uit het geschiedeniscurriculum. De stadsrechten van Sint-Oedenrode zijn bijvoorbeeld zichtbaar in historische vrijheidsgrenzen, terwijl je de marktrechten van Veghel in een document over de boterwaag vindt.

Werkwijze

De werkwijze van Meet-Up Meierijstad werd opgezet volgens de principes van design-thinking. Dat is een  aanpak om problemen op te lossen door de gebruikers als focuspunt te nemen. Design thinking draait vooral om het begrijpen van mensen voor wie je een product of dienst ontwikkelt. Bij Meet-Up Meierijstad stond daarbij de co-creatie tussen onderwijs (docent en leerling) én heemkundekringen voorop.

Vooraf stond vast dat de lesopzet zowel digitale als fysieke componenten moest bevatten. Die vooruitziende blik maakte het gedurende de maatregelen rondom COVID-19 mogelijk om het lesprogramma digitaal doorgang te laten vinden.

Belangrijke vaardigheden bij het vak geschiedenis zijn onderzoekend leren en historisch redeneren. In de vorm van een ‘moordspel’ werkten leerlingen als heuse detectives letterlijk door de hele gemeente met deze vaardigheden. Alle opdrachten bestonden uit een kennis-, inzicht- en creatieve vraag. De keuze daarvoor is simpel: in de ontwikkeling van het (digitale) lesmateriaal wilden de docenten niet alleen inhoudelijk aansluiten bij de leerdoelen, maar ook bij de vaardigheden die leerlingen moeten aanleren, zoals het verwerken van informatie.

Tips voor het voortgezet onderwijs

Tip 4. Geef leerlingen een stem in het proces. Bij Meet-Up Meierijstad dachten leerlingen mee over de lesopzet. Leerlingen uit oudere jaargroepen hielpen bij het ontwikkelen van de digitale werkvormen.

Tip 5. Gebruik digitale opties. Programma’s als LessonUp, Seppo en Screencast-O-matic bleken ideale hulpmiddelen bij het digitaal vormgeven van de lessen.

Tip 6. Gebruik als creatieve opdracht een videoblog of ‘story’ om leerlingen hun leeropbrengst te laten aantonen. Hoe komt bijvoorbeeld een vrouw in het 16e-eeuwse Erp aan zijde? Laat leerlingen vanuit het perspectief van handel en ambacht de relatie van het stedelijke handelsnetwerk met de regio Meierij beschrijven.

Bronnenonderzoek

De lesopzet bood de mogelijkheid om bronnen digitaal te onderzoeken via de archiefdienst van het BHIC. Een opvallende constatering was dat leerlingen helemaal niet zo digitaal vaardig blijken in het opzoeken van informatie. Ze weten hoe Google werkt, maar het opzoeken en interpreteren van informatie in een digitaal archief werkt anders. Een begeleide instructie vanuit de docent was hierbij van belang.

Het werd lastig als er in de lokale context geen tastbare bronnen aanwezig waren om de inhoud van het lesprogramma te ondersteunen. In dat geval zorgden de heemkundekringen er voor dat zij een begrip in de context van een verhaal konden uitleggen.

Tips voor het voortgezet onderwijs

Tip 7. Zorg voor een gemeenschappelijke taal met de leerlingen door de bronnen aan te passen aan hun taalgebruik. Denk bijvoorbeeld aan een ‘vertaling’ van een getranscribeerde akte.

Tip 8. Zet de heemkundekring als bron in tijdens een ‘expertmeeting’. De leerlingen waren zeer geboeid door de digitale ontmoeting met experts van de heemkundekringen. In de ontmoeting konden zij vragen van leerlingen beantwoorden of hen op weg helpen bij hun onderzoeksvragen.

Vervolg op het programma

Het programma Meet-Up Meierijstad is nog niet klaar. Het schooljaar 2020-2021 wordt gebruikt voor verdieping in de lokale context. Daarbij spelen thema’s als handel en ambacht, macht en religie en veiligheid een rol. Een deel van de bevindingen zal ook gepresenteerd worden tijdens de Historicidagen 2021 van de KNHG.

Meer weten over Meet-Up Meierijstad? Neem contact op!
Voor meer informatie over het project en wat er mogelijk is voor uw school neemt u contact op met Rolf Vonk van Erfgoed Brabant.