“Kom we gaan meedoen!” “Ja dág!” “Hoezo niet? Dit is toch vet man!”

Het is donderdagochtend 5 oktober en de medewerkers van SKOPOS (Samenwerkend Katholiek Openbaar Onderwijs Schijndel) zijn vandaag bijeen voor de Dag van de Leerkracht. “Of eigenlijk: Dag van de Medewerker”, nuanceert SKOPOS directeur-bestuurder Annemieke Pepping, want ook het ondersteunend personeel is aanwezig. Terwijl iedereen kijkt naar een dansvoorstelling in de hal van cultureel centrum ‘t Spectrum, worden de SKOPOS-medewerkers uitgedaagd om zich op een bepaalde manier te verhouden tot wat ze zien. Waar kijk ik naar? Hoe moet ik dit duiden? Moet ik meedoen? Wat voel ik hierbij? Het is het begin van een dag die in het teken staat van buiten je comfortzone treden.

Cultuurkade Meierijstad organiseerde deze dag in nauwe samenwerking met de ICC’ers (Interne Cultuurcoördinatoren) van de basisscholen in Schijndel. “De ICC’ers kwamen zelf met het thema ‘cultuur’ voor deze dag”, vertelt Annemieke Pepping. “En wij waren daar meteen enthousiast over. Door kunst ga je anders naar de wereld kijken. Zonder dat je er een mening of oordeel over hoeft te hebben, kun je erdoor geraakt worden. Dat is ook de dialoog die wij binnen SKOPOS aan willen wakkeren: heb geen oordeel, maar doe het sámen. Onze filosofie is dat we onderwijs willen geven vanuit meesterschap. Iedereen onthoudt die ene leerkracht die met heel veel passie en expertise lesgaf. Vanuit die kracht willen wij werken. Iederéén heeft zo’n passie of talent, maar je moet er wel zonder oordeel naar willen kijken en voor open willen staan om het in jezelf en elkaar te ontdekken. Een dag als vandaag levert een bijdrage aan dat kijken zonder oordeel.”

Veelzijdige dag
Deze veelzijdige ‘Dag van de Medewerker’ bestaat uit een aantal onderdelen. Zo wordt afgetrapt met de dans van Vloeistof in de hal van ’t Spectrum. Vervolgens staan er een plenair welkomstwoord en een lezing van technologiefilosoof Rens van der Vorst op de planning, gevolgd door verschillende kunstworkshops, een uitgebreide lunch, een samenvatting van de ochtend in dichtvorm door stadsdichter van Meierijstad Rick Terwindt, een vertoning van een documentaire van Beholders met nagesprek en een laatste ‘shotje cultuur’ voordat iedereen weer naar huis gaat.

Het lijkt een dag vol momenten waarin de medewerkers van SKOPOS uitgedaagd worden om buiten hun comfortzone te treden. Dat begint al met de dans van dansgezelschap Vloeistof ’s ochtends, waarbij er zichtbaar ongemak ontstaat wanneer de dansers zich tussen de gasten bewegen en zich met hun ongewone dansbewegingen de gehele ruimte eigen maken. “Wij gebruiken de ruimte als medium”, vertelt Anja Reinhardt van Vloeistof daarover. “Omdat het publiek ook onderdeel is van de ruimte, worden de toeschouwers vanzelf ook onderdeel van de voorstelling. Daardoor gaan ze zich afvragen: wat is mijn rol in het geheel? Het is uitdagend om jezelf te verhouden tot deze dansvorm. Bovendien prikkelen we mensen om anders te kijken: als toeschouwer van dit soort dans kijk je niet of die ene voet wel gestrekt is, maar je vraagt je af: wat voel ik hierbij? En dat is wat wij willen: dat je breder gaat kijken, dat er iets in beweging komt. Die bredere blik en ‘mindshift’ komen in het onderwijs direct van pas denk ik.”

Vluchten en knuffelen
Tijdens de dans is goed zichtbaar dat iedereen op een andere manier reageert op de voorstelling. Sommige medewerkers van SKOPOS vluchten weg van de dansers, anderen doen mee: ze knuffelen, geven handen, gaan in dezelfde houding staan als de dansers, één van de leerkrachten kruipt zelfs tussen de wijd uitstaande benen van één van de dansers door. “Leuk dat je hersenen op een andere manier aangezet worden”, zegt één van de leerkrachten na afloop. “Je mindset wordt verbreed, je wordt geconfronteerd met je eigen gedachten. Ik merkte dat ik vooral zocht naar een bedoeling hierachter: wat is nu de boodschap? Dat zegt iets over mij: anderen zullen misschien heel andere gedachten en ideeën hebben gehad hierbij.”

“Ik zocht vooral naar een bedoeling: wat is nu de boodschap? Dat zegt iets over mij: anderen zullen misschien heel andere gedachten en ideeën hebben gehad hierbij.”

Tijdens de plenaire bijeenkomst duidt Renske Russens, ICC’er van EBC Icarus, de relatie tussen het ‘shotje cultuur’ dat vandaag gegeven wordt en de meerwaarde daarvan voor het onderwijs. “Cultuureducatie is een vorm van persoonsvorming”, zegt ze. “We gaan nadenken over hoe we onszelf verhouden tot elkaar, tot onszelf en tot de wereld. Bovendien zien we dat er verschillende perspectieven zijn. Dat helpt ook als we kijken naar ons onderwijs: als we ons bewust worden van ons eigen perspectief, kunnen we onze leerlingen beter helpen. Ook zíj kijken vanuit een eigen perspectief, en dat is niet hetzelfde perspectief als dat van hun medeleerlingen of dat van ons.”

Prikkelende voorstellingen en wijze uitspraken
De dag is een aaneenschakeling van prikkelende voorstellingen en wijze uitspraken. “De meest waardevolle dingen in het leven zijn niet te meten”, zegt technofilosoof Rens van der Vorst tijdens zijn presentatie. “Vandaag vraag ik jullie alleen maar om naar deze kunstwerken te kijken, zonder dat je er iets vanaf hoeft te weten. Oók als je zegt: ‘ik heb niks met kunst’, kun je toch kijken”, zegt Annique Heijmans die de wandeling begeleidt langs beeldende kunst in Schijndel. En de begeleider van de schilderworkshop: “Vandaag is de opdracht om jezelf te verbeelden in een abstracte emoji. Het idee daarbij is dat je vormen en kleuren bedenkt bij jezelf. Ben je rond of stekelig? Ben je boos, met rode kleuren, of zacht”?

In totaal zijn er deze ochtend 14 workshops: van ukelele spelen tot salsadansen en van een workshop poëzie tot improvisatietheater en zelfs een workshop met de abstracte naam ‘Anders denken’. De workshopleider van die laatste workshop: “Jullie moesten eerst écht even out-of-the-box hè? Had je van tevoren kunnen bedenken wat je nu hebt gedaan?” En bij het improvisatietheater: “De essentie hiervan is niet nadenken. Niets is fout namelijk. Dit kun je ook in je klas doen. Dat levert vaak héél mooie situaties op.” Terwijl de medewerkers bij de workshop Anders denken praten over hoe ze aan materiaal komen om dit ook in de klas met de kinderen te kunnen doen, praten in de hal van ’t Spectrum twee medewerkers na over de dansworkshop van Vloeistof. “Oh nee! Heb jij een filmpje gemaakt? Dat ga je nu zeker aan iedereen laten zien?” “Haha, dat wil jij zeker niet?” “Nee, alsjeblieft niet! Maar het was wel oprecht héél erg leuk!” Het is misschien wel de perfecte samenvatting van de dag en cultuur in het algemeen: het mag ongemakkelijk zijn en schuren, maar het is vooral ook ‘héél erg leuk’.

Deze dag is mogelijk gemaakt door de inzet van de volgende fijne culturele partners: Dansgezelfschap Vloeistof, Phoenix Cultuur, Harry Hendriks, Gabri Wijnakker, Rick Terwindt, Omroep de Meierij, Welzijn de Meierij, Kunstcollectie Meierijstad en Beholders.