Het belang van cultuuronderwijs

“De film heeft echt iets opengebroken”

Wat gebeurt er met je wanneer je als kind je huis achter moet laten? Hoe is het in een vluchtelingenkamp op Lesbos? En kun je als jongen en meisje van 12 ‘gewoon’ met elkaar bevriend zijn? Het zijn enkele van de vele vragen die aan bod kwamen tijdens het educatieprogramma van documentairefestival Beholders; documentary dialogues. Cultuurkade Meierijstad stelde, samen met Beholders, het programma samen.

“Dansen, dansen, dansen!” roept groep 6/7 van basisschool De Empel op deze dinsdagmorgen begin oktober 2023 in de intieme theaterzaal van de oude stoomzuivelfabriek in Erp. Eén van hun klasgenoten staat voor de groep en laat zijn breakdance-moves zien. Aanleiding is een documentaire over Kim en Bob, een meisje en jongen die met elkaar bevriend zijn en zich afvragen of hun vriendschap kan blijven bestaan, nu ze beiden aan de vooravond van hun puberteit staan. Cokky van Dongen, die het gesprek deze ochtend leidt: “Stel je voor dat we van jóú een documentaire zouden maken, waar zou die dan over gaan?” Verschillende kinderen komen naar voren om te vertellen over hun hobby’s, waaronder de jongen met de breakdance-moves.

Waardevol gesprek
Het is een welkom luchtig onderwerp na de eerste documentaire die deze ochtend op het programma stond: Hallo Salaam. In Hallo Salaam volgen we Sil en Merlijn, die naar een vluchtelingenkamp op Lesbos gaan om te ervaren hoe het leven daar is. En om vrienden te maken. Het resultaat is een korte, aangrijpende documentaire. “Best een mooie film”, verzucht een meisje meteen na afloop. “Wat vond je er mooi aan?” vraagt Cokky. “Dat je vrienden kunt zijn met kinderen uit andere landen.”
​​​​​​​
Lees hier het volledige artikel.

200 jaar Zuid-Willemsvaart door de ogen van kinderen: “Woooowww!”

Hoe heeft de plek waar je geboren bent, zich gevormd? Welke keuzes hebben mensen in het verleden gemaakt, zodat je leefomgeving is zoals die is? En welke invloed heeft dat op jou, op de mensen om je heen, op jouw sociale omgeving? Deze en vele andere vragen komen aan bod in het uitgebreide lesprogramma rondom 200 jaar Zuid-Willemsvaart. De leerlingen van Meierijstad duiken er deze maanden in.

“Niet te beseffen!”
“Goedemorgen, ik ben Bernard Goudriaan. Ik ben ingenieur en ik ben de zoon van de man die dit kanaal ontworpen heeft.” De kinderen uit groep 7/8 van basisschool Maria ter Heide kijken verwachtingsvol naar de man met bolhoed, zwarte jas en lange peilstok. Ze zijn deze ochtend bij ‘De Vaart Vertelt’, een boottocht i.s.m. Bibliotheek Meierijstad, die voert van de Noordkade tot de inland-containerterminal van Veghel en terug. Acteur Bernard zit vol verhalen én betrekt de leerlingen daar actief bij. “Waarom zou je eigenlijk zo’n kanaal graven?” vraagt hij. En: “Hoe overbrug je hoogteverschil?” Het zorgt steeds voor fronsende gezichten en spontane reacties. “Hoe zou jij zo’n kanaal aanleggen?” “Met een graafmachine!” “Nou, die waren er toen nog niet. Het is met de hand gegraven.” “Woooowww…” Lees hier verder. (juni 2022)

Twijfel, twinkelingen en theater: de meerwaarde van cultuureducatie

Het is een zonnige maandagochtend als de kinderen van groep 3 van basisschool ’t Ven in Veghel zich klaarmaken voor Radio Walvis, een voorstelling van philharmonie zuidnederland en theatermakers Schippers&VanGucht. Deze voorstelling, gebaseerd op een Inuit-sprookje, leert kinderen onder andere over de plastic soep, klassieke muziek en Groenland, ‘waar het in de zomer niet donker wordt’. De connectie tussen de school en de makers werd gemaakt door Cultuurkade Meierijstad, dat ook een volledig lespakket rondom de voorstelling aanbood aan de scholen.

“Ik heb er heel veel zin in!” zegt een zesjarig jongetje in de rij. “Want er is muziek bij. En ik vind het ook spannend, want ik weet niet wat er gaat gebeuren.” Terwijl hij vertelt, twinkelen zijn ogen verwachtingsvol. Voorafgaand aan de voorstelling hebben de kinderen van deze groep al drie lessen gevolgd die bij de voorstelling hoorden. Na afloop volgt een vierde les, waarin de leerlingen reflecteren op de voorstelling. “De lesstof is heel gelaagd”, vertelt de juf van deze klas. “Ze gaan bijvoorbeeld aan de slag met afval, en beseffen daardoor beter hoe wij met onze aarde omgaan. Maar we hebben ook naar stukjes muziek geluisterd, en dingen uitgebeeld. Je ziet dan dat er een andere kant van kinderen wordt aangesproken. Sommige kinderen, die normaliter meer op de achtergrond blijven, durven zich meer te laten zien en blijken heel creatief te zijn. Die andere kant van een kind aanspreken, vind ik een grote meerwaarde van cultuureducatie. Bovendien is dit een voorstelling waar ouders niet gauw zelf met hun kinderen naartoe zullen gaan. Ook dát is de meerwaarde van zo’n schoolvoorstelling.” Lees hier het hele artikel. (juni 2022)


Kunstmenu voor basisscholen Meierijstad: “Cultuureducatie is enorm waardevol!”

Vanaf het schooljaar (2022-2023) nemen alle basisscholen in Meierijstad deel aan het Kunstmenu. Met het Kunstmenu, dat is ontwikkeld door Cultuurkade Meierijstad, wordt voor alle kinderen van groep 1 t/m 8 dezelfde basis gelegd op het gebied van kunst- en cultuuronderwijs. En dat is niet voor niets: “Kunst dóét iets met ze.”

“Het Kunstmenu is ontwikkeld in nauwe samenwerking met het onderwijs”, vertelt Dorian Verkuijlen van Cultuurkade Meierijstad. “Het legt een brede basis voor cultuureducatie, die voor alle leerlingen in Meierijstad gelijk is. Leerlingen maken tijdens hun basisschoolloopbaan kennis met muziek, dans, foto-film-video, theater, literatuur en beeldende kunst & techniek. Wij zorgen ervoor dat alle kunstdisciplines ten minste twee keer aan bod komen: één keer in de onderbouw en één keer in de bovenbouw. Elk schoolbestuur kiest de basis van het menu voor de scholen die onder zijn bestuur vallen. Daarnaast kunnen scholen nog eigen keuzes maken voor extra activiteiten die passen bij de school of thema’s die op dat moment spelen binnen de school. Dat kan bijvoorbeeld met een aanbod op maat. Op die manier proberen we scholen zoveel mogelijk te ontzorgen op het gebied van cultuureducatie.” Lees verder

ChatGPT over belang cultuureducatie

Wij vroegen aan ChatGPT waarom cultuureducatie belangrijk is voor jonge kinderen en we kregen de volgende motivatie:

1.   Bevordering van de tolerantie:
Cultuureducatie kan kinderen helpen om te begrijpen en te respecteren verschillen in culturen, rassen, geslachten en levensstijlen. Dit kan bijdragen aan een groter begrip en tolerantie van andere mensen.
2.   Versterken van de identiteit:
Cultuureducatie kan kinderen helpen om hun eigen culturele erfgoed en identiteit te begrijpen en waarderen. Dit kan bijdragen aan een groter zelfvertrouwen en zelfrespect.
3.   Verrijking van de leeromgeving:
Cultuureducatie kan de leeromgeving van kinderen verrijken door hen bloot te stellen aan verschillende culturen, kunstvormen, muziek, gebruiken en tradities. Dit kan de creativiteit, verbeelding en nieuwsgierigheid van kinderen stimuleren.
4.   Versterken van de academische prestaties:
Cultuureducatie kan kinderen helpen om academisch succes te behalen door hen te helpen met het ontwikkelen van vaardigheden als analyseren, communiceren en samenwerken.
5.   Voorbereiden op de wereld:
Cultuureducatie kan kinderen helpen om beter voorbereid te zijn op de wereld waarin ze opgroeien door hen te leren omgaan met verschillen en te navigeren in een diverse samenleving.
6.   Bijdragen aan een meer inclusieve samenleving:
Cultuureducatie helpt kinderen om een breder begrip te krijgen van de wereld en de mensen om hen heen, dit helpt om een meer inclusieve samenleving te creëren.
7.   Versterken van empathie en begrip:
Cultuureducatie kan kinderen helpen om zich in te leven in andere culturen en levensstijlen, dit kan bijdragen aan een groter begrip en empathie voor andere mensen en culturen.
​​​​​​​Bron: Chat GPT, wil je hier op reageren? stuur een mail naar info@cultuurkade.nl

Enthousiasme, inspiratie en nieuwe inzichten tijdens presentatie Kunstmenu

Het is een zonnige middag begin juni als zich op de Noordkade in Veghel een groep van zo’n 50 leerkrachten en directeuren uit het basisonderwijs verzamelt. Ze zijn deze middag aanwezig bij de presentatie van het Kunstmenu voor het schooljaar 2023-2024. Met het Kunstmenu, ontwikkeld door Cultuurkade Meierijstad, wordt voor alle leerlingen van groep 1 t/m 8 in Meierijstad dezelfde basis gelegd op het gebied van kunst- en cultuuronderwijs. Het menu biedt een brede en zorgvuldig uitgedachte mix van allerlei culturele activiteiten voor basisschoolleerlingen.

Dorian Verkuijlen van Cultuurkade opent de middag met een korte presentatie. Vervolgens wordt het Kunstmenu uitgedeeld in de vorm van een mooi vormgegeven boekje. De meeste aanwezigen ontvangen het ‘volledige’ Kunstmenu, maar er zijn ook mensen die het beknoptere ‘Voorstellingenmenu’ krijgen. Terwijl iedereen enthousiast begint te bladeren, volgen al snel de eerste reacties: “Oh, maar dit is óók leuk!” “philharmonie zuidnederland… dat is mooi he, het geluid van zo’n orkest!” “Nou!” reageert iemand hierop. “Dat heb ik ook opgeschreven in de enquête, dat zou ik wel méér willen in het aanbod.” Lees verder (Juni 2023)

Lessen in mens-zijn

“Kijk, hij staat in onze klas!” Tientallen kinderen op het schoolplein van basisschool De Regenboog in Schijndel rennen naar het raam van hun klas. Met grote ogen kijken ze van buiten naar binnen, waar de klusjesman van Klusbedrijf Smorenberg nu in hun klas rondloopt. In slow motion, want alles wat hij doet, gaat langzaaaam. En stil, want hij zegt helemaal niks. Het is de tweede dag dat de klusjesman er is, en zijn aanwezigheid in de school wordt steeds mysterieuzer. Want waarom heeft hij al die lijnen door de school geplakt? En wat is hij toch van plan met de meubels die hij uit de klassen haalt?

Fantasie prikkelen
“Ik vind het fantastisch wat hier gebeurt”, zegt  Karin van Roosmalen, lid van de culturuwerkgroep van de Regenboog. “Kinderen worden op zichzelf teruggeworpen. Ze worden aan het denken gezet, hun fantasie wordt geprikkeld, ze worden gedwongen tot een andere manier van denken. Want wat doet die man daar? Waarom is hij er? Die vragen stellen ze aan de leerkrachten, maar die geven daar niet echt antwoord op. Dat dwingt kinderen om zelf na te denken, ideeën te bedenken en ze gaan daarbij bovendien als vanzelf met elkaar in gesprek over wat er gebeurt en waarom.  Lees het hele artikel (mei 2023)

Cultuurkade: Spil tussen cultuurmakers en onderwijsinstellingen

Op 11 april 2022 vierde Cultuurkade Meierijstad haar eerste lustrum. Het was toen vijf jaar geleden dat de organisatie, die de spil vormt tussen cultuuraanbieders en het onderwijs in Meierijstad, haar eerste (gezamenlijke) project ontwikkelde. In dit jubileumjaar zit Cultuurkade niet stil: meer dan 100 mooie projecten staan op de planning.

Spil tussen cultuurmakers en onderwijsinstellingen
Cultuurkade Meierijstad ontstond vijf jaar geleden vanuit drie marktplaatsen op het gebied van cultuureducatie in Schijndel, Sint-Oedenrode en Veghel.
“Met gebundelde krachten, vormt Cultuurkade de spil tussen cultuurmakers en onderwijsinstellingen in Meierijstad: het brengt cultuuronderwijs naar de klas, van de kleuters tot de eindexamens. Dat leidde in 2019 (het laatste jaar waarin Cultuurkade een ‘volwaardig’ programma uitvoerde) tot 112 projecten, waarmee de organisatie ruim 24.000 keer de leerlingen uit Meierijstad inspireerde. “Wij krijgen verzoeken vanuit zowel het onderwijs als cultuuraanbieders in onze gemeente”, vervolgt Susanne Dumoulin. “Wij bemiddelen, stemmen wensen en mogelijkheden af en bekijken samen hoe we het cultuuronderwijs passend kunnen maken. Passend bij de school én bij het onderwijs van nu. Naast de rol van verbinder, hebben we dus ook een adviesrol voor het onderwijs. We zijn niet gelieerd aan bepaalde cultuuraanbieders en vormen een onafhankelijke partner voor de scholen. We ontwikkelen zowel ‘standaard’ pakketten op het gebied van cultuureducatie als maatwerk voor scholen.” Lees verder  (april 2022)

Muziek op school, dit is wat het oplevert

Muziek in de klas doet meer dan je zou denken. Al zingend en musicerend maken leerlingen niet alleen kennis met de intrinsieke waarde van muziek, maar gaan ze ook beter leren. Het effect is extra groot voor leerlingen uit achterstandsgezinnen. Ook kinderen met taal- en leesproblemen hebben extra baat bij muziek. Er zijn dus veel goede redenen om juist op school muziek aan te bieden: zo valt geen kind buiten de boot. Daarom pleiten onderzoekers ervoor om muziek in het onderwijs serieus te nemen: als vak én als instrument om beter te leren en samen te genieten.

Blij en sociaal
Wat leert het onderzoek ons? Allereerst dat muziek belangrijk is voor het leven: muziek maakt mensen blij, ontspannen, sociaal verbonden en ook gezonder: volwassenen die naar concerten gaan, hoeven minder vaak naar de dokter en zijn minder vaak bang of depressief. Daarom is het belangrijk dat leerlingen serieus kennismaken met muziek. Een positieve ervaringen op school kan een leven lang doorwerken. Het gehele artikel is hier te lezen.
​​​​​​​(voorjaar 2021)

Cultuur is wel/niet essentieel

We kunnen best een dagje zonder cultuur, dus cultuur is niet essentieel, zo redeneerde minister Hugo de Jonge. Henri Swinkels weet dat het zo simpel niet is. Alleen via cultuur kunnen mensen zin geven aan hun leven en aan hun plaats in een samenleving. En daarmee is cultuur essentieel voor onze toekomst. Lees hier verder (juni 2021)

Door Henri Swinkels

Kunsteducatie: broodnodig voor het kinderbrein

Mark Mieras (wetenschapsjournalist) legt in dit filmpje uit waarom kunsteducatie broodnodig is voor het kinderbrein. Kunst is een essentieel spel om te overleven, en daarom is het belangrijk dat scholen kunstonderwijs serieus nemen.

Hoe kijken naar kunst werkt

Professor Erik Scherder laat in deze film zien dat kijken naar kunst de hersenen van kinderen in beweging zet.

Professor Erik Scherder: “Voor kinderen in de groei van hun brein is het fantastisch om naast het normale programma kunst en cultuur aangereikt te krijgen.”

Cultuureducatie als antwoord op identiteitsontwikkeling in de 21e eeuw

Zeg je ‘cultuureducatie’ dan heb je het over alles wat plaatsvindt op het snijvlak van onderwijs en cultuur. Over kunst in de klas en ver daarbuiten. Over prikkelen, verrijken en verbinden. Breed en belangrijk dus.

Een artikel over, burgerschap, persoonsvorming en betekenisvol onderwijs

“In het primair onderwijs zijn we iets te vaak gericht op ‘wij moeten kinderen het antwoord geven!’ Met cultuureducatie laten we dat los,” stelt Karin Kotte. “Het is een mooie weg om te oefenen met ruimte geven aan de leerlingen zelf. Het antwoord uitstellen, ruimte voor gesprek, verbeelding en meningen. Wanneer leerkrachten merken dat leerlingen dit fijn vinden sijpelt het door naar de reguliere vakken zoals wereldoriëntatie, rekenen en taal.”

Lees het artikel verder via deze link (november 2020)